Inauguracyjne posiedzenie Podkarpackiego Forum Myśli o Bezpieczeństwie zgromadziło przedstawicieli świata nauki, administracji publicznej, służb mundurowych oraz oświaty. Jest to nowa inicjatywa prof. Jerzego Posłusznego, Rektora WSPiA, wzorowaną na od lat działającym Podkarpackim Forum Myśli Prawniczej. Jak podkreślił Rektor WSPiA prof. Jerzy Posłuszny, celem nowego cyklu jest stworzenie przestrzeni do wymiany doświadczeń i pogłębionej refleksji nad bezpieczeństwem w regionie.

– Skoro tak dobrze sprawdziło się Forum Myśli Prawniczej, w którym co miesiąc ponad 60 prawników z Podkarpacia dyskutuje o problemach prawa, uznaliśmy, że podobna formuła powinna zostać przeniesiona na obszar bezpieczeństwa – wyjaśnił Rektor. – Dzisiejsze spotkanie ma charakter inauguracyjny, ale kolejne poświęcone będą już konkretnym problemom bezpieczeństwa w regionie, zwłaszcza bezpieczeństwa młodzieży, które traktujemy jako szczególną troskę uczelni – dodał.

Bezpieczeństwo młodzieży jako wyzwanie dla systemu prawnego

Pierwsze posiedzenie Forum poświęcone zostało omówieniu zagadnień wynikających z wejścia w życie ustawy o ochronie ludności i obronie cywilnej z 5 grudnia 2024 r. Dyskusję moderowała prof. Anna Świerczewska-Gąsiorowska, Prorektor WSPiA, wskazując, że w krajach takich jak Japonia edukacja w zakresie bezpieczeństwa rozpoczyna się już w wieku przedszkolnym.

– W Japonii programy edukacyjne w zakresie bezpieczeństwa obejmują dzieci od trzeciego roku życia. Od najmłodszych lat kształtuje się tam kulturę odpowiedzialności za własne bezpieczeństwo, za rodzinę, osiedle i wspólnotę – mówiła prof. Świerczewska-Gąsiorowska. – W Polsce również powinniśmy rozpocząć systemowe działania w tym kierunku.

O potrzebie stworzenia szczególnych rozwiązań prawnych dotyczących bezpieczeństwa dzieci i młodzieży mówił prof. WSPiA dr hab. Przemysław Niemczuk, specjalista prawa administracyjnego.

– Obowiązujące przepisy nie rozróżniają bezpieczeństwa młodzieży od bezpieczeństwa dorosłych. Tymczasem percepcja zagrożeń, emocje i reakcje dzieci są zupełnie inne. Prawo nie może pozostawać wobec tego obojętne. Ustawa o ochronie ludności nie dostrzega specyfiki bezpieczeństwa młodzieży ani nie daje dyrektorom szkół jasnych narzędzi działania w sytuacjach kryzysowych, np. alarmu dronowego czy konieczności ewakuacji – zaznaczył profesor.

Głos praktyki: oświata potrzebuje jasnych wytycznych

O realnych problemach, z jakimi mierzą się szkoły, mówiła Dorota Nowak-Maluchnik – Podkarpacki Kurator Oświaty. – Dyrektorzy szkół mają obowiązek zapewnienia bezpieczeństwa, ale nie mają pełnych wytycznych, jak reagować w nowych sytuacjach zagrożenia, np. przy alarmie dronowym – podkreśliła kurator. – Ewakuacje w szkołach wyglądają dziś tak, jak 20 lat temu, a przecież świat się zmienił. Potrzebne są nowe procedury, informatory i szkolenia, które wskażą, co należy robić w takich sytuacjach.

Kurator wskazała również na konieczność rozpoczęcia edukacji od rodziców i kształtowania świadomości bezpieczeństwa już w przedszkolach. – Musimy pracować nie tylko z dziećmi, ale też z rodzicami. Wciąż panuje myślenie, że alarm to formalność, tymczasem musi on stać się realnym elementem kultury bezpieczeństwa – dodała.

Służby o nowoczesnych systemach ostrzegania i schronach

W dyskusji udział wzięli także przedstawiciele służb – nadbryg. Tomasz Baran, Podkarpacki Komendant Wojewódzki Państwowej Straży Pożarnej, oraz gen. Józef Gdański, Dyrektor Wydziału Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego Podkarpackiego Urzędu Wojewódzkiego.

Nadbryg. Tomasz Baran poinformował o realizowanym przez Straż Pożarną programie modernizacji systemu alarmowania i ostrzegania ludności. – Dotychczasowy system oparty na analogowych syrenach nie jest wystarczający. Do końca października zainstalujemy w regionie blisko 300 nowoczesnych syren elektronicznych, które pozwolą nie tylko na sygnał dźwiękowy, ale także na przekazywanie komunikatów głosowych – wyjaśnił komendant.

O stanie przygotowania miejsc schronienia mówił z kolei gen. Gdański. – Dziś w skali kraju tylko 2–4 procent populacji może znaleźć schronienie w obiektach spełniających standardy ochrony. Docelowo powinno to być 50 procent. Dlatego obecnie trwa inwentaryzacja budynków, które mogą pełnić funkcje miejsc doraźnego schronienia – poinformował.

Generał zwrócił również uwagę na potrzebę edukacji w zakresie rozpoznawania sygnałów alarmowych. – Każdy obywatel, od dziecka po dorosłego, powinien wiedzieć, co oznacza sygnał alarmowy i jak należy się zachować. Edukacja w tym zakresie musi rozpocząć się w szkołach – podkreślił.

Na zakończenie Forum prof. Jerzy Posłuszny, Rektor WSPiA Rzeszowskiej Szkoły Wyższej zapowiedziała powołanie dwóch zespołów badawczych, które opracują rekomendacje dotyczące wdrażania ustawy o ochronie ludności – zarówno w aspekcie prawnym, jak i praktycznym.

– Uczelnia od lat angażuje się w działania na rzecz edukacji dla bezpieczeństwa. Już 15 lat temu w ramach programu „Bezpieczna przyszłość” opracowaliśmy model edukacyjny promujący kulturę bezpieczeństwa – przypomniała prof. Jerzy Posłuszny. – Dziś te działania chcemy kontynuować w nowej, systemowej formule.

Podkarpackie Forum Myśli o Bezpieczeństwie

Inauguracyjne Posiedzenie Podkarpackiego Forum Myśli o Bezpieczeństwie będzie ważną przestrzenią refleksji nad współczesnymi wyzwaniami w zakresie edukacji dla bezpieczeństwa. Forum ma na celu stworzenie platformy dialogu pomiędzy przedstawicielami nauki, administracji publicznej i instytucji odpowiedzialnych za bezpieczeństwo obywateli. Uczestnicy wydarzenia podejmą debatę na temat roli młodzieży w systemie obrony cywilnej oraz znaczenia kształtowania postaw proobronnych i obywatelskich w kontekście współczesnych zagrożeń społecznych, technologicznych i geopolitycznych.

Wypracowane podczas forum wnioski i propozycje mają stanowić istotny wkład w rozwój spójnych i systemowych rozwiązań w obszarze edukacji dla bezpieczeństwa. Celem organizatorów jest nie tylko analiza obecnych mechanizmów ochrony, ale także wskazanie kierunków działań, które umożliwią młodym ludziom zdobycie kompetencji niezbędnych do odpowiedzialnego i świadomego funkcjonowania w dynamicznie zmieniającym się świecie.

Podkarpackie Forum Myśli o Bezpieczeństwie organizowane przez WSPiA Rzeszowską Szkołę Wyższą będzie cyklicznym wydarzeniem naukowym, łączącym teorię z praktyką oraz wzmacniającym współpracę środowisk akademickich, administracji publicznej i służb odpowiedzialnych za bezpieczeństwo obywateli.