Inicjatywa Podkarpackiego Forum Myśli Prawniczej, zrodzona z potrzeb prawniczych społeczności Podkarpacia, jest projektem realizowanym przez WSPiA Rzeszowską Szkołę Wyższą i stanowi unikalną platformę wymiany myśli i doświadczeń w zakresie prawa. Dotychczasowy dorobek Forum, a także sugestie przedstawicieli różnych zawodów prawniczych stały się impulsem do jego reaktywowania wiosną 2024 roku.

Wznowienie działalności spotkało się z ogromnym zainteresowaniem środowiska prawniczego. W gronie ekspertów uczestniczących w ostatnich posiedzeniach Forum znaleźli się m.in.: prof. Włodzimierz Wróbel - Przewodniczący Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Karnego, Dariusz Korneluk - Prokurator Krajowy, Jaromir Rybczak - Prokurator Regionalny w Rzeszowie., prof. Sławomir Patyra - wykładowca UMCS, współautor projektu nowej ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, prof. Stanisław Biernat - wykładowca UJ, b. Wiceprezes Trybunały Konstytucyjnego, prof. Andrzej Zoll, prof. Zbigniew Ćwiąkalski oraz prof. Janusz Raglewski - wykładowcy WSPiA.

Grudniowe posiedzenie, organizowane po wakacyjnej przerwie, miało istotne znaczenie w dyskusji na temat roli funkcjonowania Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego.

Obrady Podkarpackiego Forum Myśli Prawniczej zostały oficjalnie otwarte przez prof. Jerzego Posłusznego, Rektora WSPiA Rzeszowskiej Szkoły Wyższej. – Przed wakacjami zorganizowaliśmy kilka udanych posiedzeń, czego dowodem są opinie, które otrzymaliśmy. Rozpoczynamy więc kolejną edycję Forum, które będzie dotyczyć głównie problematyki prawa cywilnego, ale nie tylko – podkreślił prof. Jerzy Posłuszny. W swoim wystąpieniu przypomniał również o elitarnym charakterze Forum.

Komisja Kodyfikacyjna Prawa Cywilnego

Wykład wprowadzający wygłosił prof. Marek Safjan, Przewodniczący Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego, sędzia oraz b. prezes Trybunału Konstytucyjnego, b. sędzia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Na wstępie wyraził uznanie dla WSPiA Rzeszowskiej Szkoły Wyższej, podkreślając imponujący rozwój infrastruktury Uczelni oraz gratulując jej władzom. - Składam publicznie gratulacje Panu Rektorowi, bo z wielkim podziwem oglądam ten wspaniały budynek z całą infrastrukturą uczelni, jaką jest WSPiA i muszę powiedzieć, że przeszło to moje wyobrażenia w stosunku do oczekiwań, które miałem – mówił prof. Marek Safjan.

Następnie ekspert przeszedł do rozważań na temat Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego, którą obecnie kieruje. – Komisja Kodyfikacyjna Prawa Cywilnego jest ciałem, które w gruncie rzeczy kontynuuje tradycje ukształtowane prawie, że od samego początku II Rzeczpospolitej, bo od 1919 roku. Ta pierwsza Komisja, która powstała u zarania II RP miała ogromne znaczenie dla stworzenia systemu prawnego. Dla stworzenia najpierw zunifikowanego, a potem coraz lepiej skodyfikowanego systemu prawa prywatnego – zaznaczył prof. Marek Safjan.

- Wtedy postawały też bardzo ważne akty ustawodawcze, o czym warto przypomnieć. Były one podwaliną naszego systemu prawnego i to podwaliną, którą możemy się w jakimś sensie chwalić do dzisiaj, ponieważ było to jedno z najbardziej nowoczesnych rozwiązań ustawowych, jakie spotkaliśmy – kontynuował Przewodniczący Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego.

Ekspert przedstawił tło historyczne związane z działalnością Komisji Kodyfikacyjnej oraz procesem tworzenia kodeksu cywilnego, nawiązując m.in. do zmian geopolitycznych, które miały istotny wpływ na konstrukcję prawa zarówno w Polsce, jak i w całej Europie. Podkreślił, że potrzeba dostosowania przepisów do dynamicznie zmieniającej się rzeczywistości stała się szczególnie widoczna na początku lat 90.

- Idea maksymalnego dostosowania tego prawa do coraz bardziej skomplikowanej i wymagającej rzeczywistości, w której pojawiało się coraz więcej wyzwań związanych z nowoczesnymi konstrukcjami, które wcześniej nigdy nie istniały w polskim systemie, skłoniła polskich cywilistów do tego, by wrócić do myśli o nowym kodeksie cywilnym – mówił prof. Marek Safjan. Zauważył również, że choć niektóre państwa europejskie odnosiły się sceptycznie do szeroko zakrojonych zmian, w Polsce prace nad reformą kodeksu toczyły się cały czas.

W grudniu 2015 roku Komisja Kodyfikacyjna została rozwiązana, co spowodowało zatrzymanie dotychczasowych prac. Koncepcja jej reaktywacji powróciła dopiero w 2024 roku. - W ramach nowej większości demokratycznej pojawiła się idea powrotu do koncepcji Komisji Kodyfikacyjnej, czyli ciała, które będzie czuwało nad całym procesem tworzenia nowych regulacji prawa prywatnego, czuwało i zapewniało systemową spójność tego dzieła – przyznał zaproszony gość.

Reforma prawa cywilnego

Następnie prof. Marek Safjan skupił się na kwestii reformowania prawa prywatnego, wskazując argumenty zarówno za, jak i przeciw różnym podejściom. - Są dwie koncepcje reformowania prawa, które ścierają się bardzo wyraźnie, a na które Komisja Kodyfikacyjna nie dała jeszcze odpowiedzi. Pierwsza koncepcja polega na tym, że idziemy tropem kompletnie nowego kodeksu cywilnego. Druga koncepcja polega na tym, że zostaje w miejscu stary kodeks cywilny – mówił Przewodniczący Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego.

- Chcemy zmieniać prawo, chcemy je reformować, ale krok po kroku, step by step i potem zobaczymy co z tego się wyłoni - dodał prof. Marek Safjan, podkreślając jednocześnie, że Komisja podjęła już pewne kroki mające na celu reformę prawa cywilnego, a obecnie pracuje nad wdrożeniem kolejnych zmian.

W dalszej części posiedzenia prof. Marek Safjan odpowiedział na liczne pytania publiczności dotyczące m.in. zmian w prawie materialnym cywilnym m.in. instytucji zasiedzenia, wprowadzenia obligatoryjnej procedury mediacyjnej przed skierowaniem sprawy do sądu czy konsultacji publicznych przy wprowadzeniu reform, ze szczególnym uwzględnieniem różnych środowisk prawniczych. Przebieg dwugodzinnej dyskusji moderował prof. Krzysztof Eckhardt, Kierownik Katedry Prawa Konstytucyjnego i Stosunków Międzynarodowych WSPiA.