Ukraina może skorzystać z polskich doświadczeń związanych z dostosowaniem rozwiązań ustrojowych do członkostwa w strukturach europejskich i euroatlantyckich. Pozwoliłoby to przyśpieszyć proces integracji Ukrainy z Unią Europejską oraz NATO. To najważniejsze wnioski płynące z międzynarodowej konferencji naukowej zorganizowanej w WSPiA w ramach Polsko-Ukraińskiego Klubu Konstytucjonalistów.

Konferencja „Ustrojowe konsekwencje przystąpienia Ukrainy do Unii Europejskiej i NATO” połączona była z plenarnym posiedzeniem Polsko-Ukraińskiego Klubu Konstytucjonalistów. Dyskusja została dofinansowana ze środków budżetu państwa, przyznanych przez Ministra Edukacji i Nauki w ramach Programu „Doskonała Nauka II”.

W hybrydowej dyskusji na temat tego, jakie będą ustrojowe konsekwencje przystąpienia Ukrainy do Unii Europejskiej i NATO uczestniczyło blisko 150 osób. Byli to studenci WSPiA oraz różnych ukraińskich uczelni, oraz wybitni prawnicy z polskich i ukraińskich uniwersytetów m.in. z Warszawy, Krakowa, Łodzi, Gdańska, Torunia, Zielonej Góry, Charkowa, Odessy, Kijowa i Lwowa.

Otwierając konferencję prof. Jerzy Posłuszny, Rektor WSPiA Rzeszowskiej Szkoły Wyższej podkreślił szczególne znaczenie tego rodzaju działalności naukowej. – Jest to ważne zarówno dla bezpośredniego wzmacniania dobrosąsiedzkich stosunków polsko-ukraińskich, jak i dla potwierdzenia niezmienności procesów integracji europejskiej. Na uwagę zasługuje fakt, że organizowanie takich konferencji stało się dobrą, wieloletnią tradycją Polsko-Ukraińskiego Klubu Konstytucjonalistów, a fakt, że odbywały się one „na żywo” w czasie najostrzejszej fazy agresji rosyjskiej na Ukrainę, jest świadectwem m.in. solidarność Polaków z Ukraińcami – mówił prof. Jerzy Posłuszny.

Dyskusja podczas konferencji „Ustrojowe konsekwencje przystąpienia Ukrainy do Unii Europejskiej i NATO” podzielona została na cztery odrębne panele tematyczne związane z możliwościami, barierami, zagrożeniami i suwerennością w kontekście akcesji Ukrainy do NATO i Unii Europejskiej oraz postulowaną nowelizacją Konstytucji Ukrainy i rolą parlamentów w procesie integracji z NATO i UE.

Podczas konferencji polscy konstytucjonaliści podzielili się swoimi doświadczeniami z zakresu regulacji procesu dostosowywania systemu prawnego do struktur europejskich i euroatlantyckich. Podzielili się także swoimi przemyśleniami na temat polityczno-prawnych uwarunkowań przystąpienia Ukrainy do UE i NATO.

Uczestnicy dyskusji mogli wysłuchać referatów dotyczących m.in.: Uwarunkowań prawnych i politycznych oraz perspektywy przystąpienia Ukrainy do Unii Europejskiej (prof. Katarzyna Witkowska-Chrzczonowicz, UMK w Toruniu), szans, przeszkód i zagrożeń przystąpienie Ukrainy do Unii Europejskiej w świetle polityki celnej UE (prof. Wiesław Czyżowicz, WSPiA Rzeszowska Szkoła Wyższa), suwerenności i członkostwa Ukrainy w NATO i UE (prof. Andrzej Bisztyga, Dyrektor Instytutu Nauk Prawnych Uniwersytetu w Zielonej Górze), potrzeby konstytucyjnej regulacji procedury wystąpienia z UE (prof. Krzysztof Eckhardt, Kierownik Katedry Prawa Konstytucyjnego i Międzynarodowego WSPiA). Polscy konstytucjonaliści mówili także o wybranych problemach parlamentarnych kontekstu unijnego w Polsce (prof. Andrzej Szmyt, Uniwersytet Gdański), polskich doświadczeniach związanych z rolą parlamentów narodowych w systemie zarządzania gospodarczego UE (prof. Maciej Serowaniec, Prodziekan Wydziału Prawa i Administracji UMK w Toruniu) oraz konstytucyjnych konsekwencjach przystąpienia do UE dla prawa wyborczego (prof. Krzysztof Skotnicki, Uniwersytet Łódzki).

Podczas konferencji swój punkt widzenia oraz problemy i zagrożenia związane z integracją Ukrainy ze strukturami europejskimi wyrazili także ukraińscy naukowcy. Szczególną uwagę poświęcili problematyce ewentualnych przeszkód i sposobów ich pokonania w trakcie procesu akcesji Ukrainy do UE i NATO.

W dyskusji ukraińscy konstytucjonaliści mówili m.in. o konstytucyjno-prawnych wyzwaniach stojących przed Ukrainą w kontekście jej przystąpienia do Unii Europejskiej (prof. Mykola Kozyubra, Narodowy Uniwersytet Akademia Kijowsko-Mohylańska), zapewnieniu nieodwracalności europejskiego i euroatlantyckiego kursu Ukrainy (prof. Petro Stetsyuk, WSPiA oraz Ukraińskie Centrum Badań Ekonomicznych i Politycznych im. O. Razumkowa), przesłankach i terminach przeprowadzenia powojennych wyborów w Ukrainie zgodnie ze standardami europejskimi (Prof. Yurij Klyuchkovskyi Narodowy Uniwersytet Akademia Kijowsko-Mohylańska) oraz doktrynie tożsamości konstytucyjnej w orzecznictwie Sądu Konstytucyjnego Ukrainy i sądów konstytucyjnych państw członkowskich UE (prof. Olena Boryslavska, Lwowski Uniwersytet Narodowy im. I. Franka)

W wystąpieniach ukraińskich gości pojawiły się także tematy związane z: potrzebą konstytucyjno-prawnego wsparcia powrotu obywateli Ukrainy do Ojczyzny (Prof. Miroslawa Sirant, Politechnika Lwowska i prof. Natalia Stetsyuk, Lwowski Państwowy Uniwersytet Spraw Wewnętrznych), roli parlamentu w procesie dostosowywania ustawodawstwa Ukrainy do członkostwa w Unii Europejskiej (Prof. Volodymyr Venher, Dziekan Wydziału Nauk Prawnych Uniwersytetu Narodowego Akademia Kijowsko-Mohylańska), przymusowej migracja i swobodzie przemieszczania się oraz powojennej przyszłości i prawach człowieka na Ukrainie (prof. Iryna Sofińska, Politechnika Lwowska oraz prof. Witalij Sieriogin, Charkowski Uniwersytet Narodowy im. M. Karazina).

Podczas konferencji w WSPiA zaprezentowana została monografia pt. „Wpływ wojny na system zarządzania. Refleksje w kontekście zbrojnej agresji Federacji Rosyjskiej na Ukrainę”. Monografia ukazała się w dwóch językach (ukraińskim i polskim) i jest efektem współpracy naukowej w latach 2022-2023 pomiędzy Polsko-Ukraińskim Klubem Konstytucjonalistów a Ukraińskim Centrum Badań Ekonomicznych i Politycznych im. O. Razumkowa. Znalazły się w niej artykuły powstałe po zorganizowanych seminariach naukowych pt. „Konstytucyjne uwarunkowania odpowiedzi na zbrojny atak Rosji na Ukrainę” (01.12.2022 r.) i „Konsekwencje wojny na Ukrainie dla europejskiego konstytucjonalizmu” (06.03.2023 r.).

Z kolei naukowcy z wydziału prawa Uniwersytetu Narodowego Akademia Kijowsko-Mohylańska przedstawili uczestnikom konferencji swoje opracowanie naukowo-praktyczne „Regulacje prawne i działalność organów samorządu terytorialnego w Ukrainie w czasie wojny” (Kijów, 2023).

Kolejne posiedzenie Polsko-Ukraińskiego Klubu Konstytucjonalistów odbędzie się w 2024 roku w Ukrainie.